Op 24 november 1887 is mijn oma Antoinette Leopoldina Françoise Zwakke geboren in Paramaribo, Suriname. 

Zij werd geboren als dochter van Salomon Zwakke (1850) en Esther Frederica Drielinger(1851). Beiden waren tot slaaf gemaakten en hadden geen enkele vorm van vrijheid.

Tijdens de slavernij was het tot slaaf gemaakten verboden een gezin te vormen. Na de afschaffing van de slavernij trouwden mijn overgrootouders en kregen 7 kinderen 4 dochters (waaronder mijn oma) en 3 zonen. 

Oma Antoinette woonde later samen met een Inheemse goudzoeker Rudolf Bend. Mijn moeder werd als enig kind geboren uit hun relatie. Helaas kwam haar partner Rudolf vroegtijdig om het leven tijdens een goudexpeditie. Van het ene op het andere moment werd oma kostwinner voor zichzelf en mijn moeder. Dit tragisch gebeuren heeft ook geleid tot haar economische vrijheid.

Mijn moeder, Esther Heloïse Callender – Zwakke, werd geboren op 28 augustus 1915 in Paramaribo. Samen met mijn vader, Guillaume Victor Callender, kreeg zij 9 kinderen, 5 jongens en 4 meisjes. 

Toen mijn moeder in het huwelijk trad met mijn vader, koos oma ervoor onderdeel te worden van het nieuwe gezin. Daarmee gaf zij haar vrijheid en zelfstandigheid vrijwillig op om mijn moeder te ondersteunen in haar nieuwe leven.

Als het om vrijheid gaat, was mijn moeder, Esther Heloïse Callender-Zwakke, haar tijd ver vooruit. Zij deed veel vrijwilligerswerk met vrouwen in de districten van Suriname. Nadat haar jongste kinderen op de basisschool zaten, begon zij in de jaren 60 van de vorige eeuw haar carrière als directrice van een crèche. 

Een aantal jaren later werd zij directrice van een meisjesinternaat en vervolgens predikant van de Evangelische Broedergemeente in Suriname. In die tijd was het nog niet gebruikelijk, dat er vrouwelijke voorgangers waren in de kerk.

Naast haar professionele werkzaamheden was mijn moeder ook actief in de politiek en maatschappelijk betrokken. De handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw was een doorn in haar oog en zij liet geen gelegenheid voorbij gaan, om dit onder de aandacht te brengen. Uiteindelijk is deze wet pas in 1981 afgeschaft in Suriname.

Gelijkwaardigheid was heel belangrijk voor mijn moeder. Zij vond het vanzelfsprekend dat haar dochters dezelfde opvoeding kregen als haar zonen. Iedereen had een taak in huis en alle kinderen werden gestimuleerd om hun opleiding af te maken. 

Tegen haar dochters zei ze: ‘Jouw diploma is jouw eerste man, die zal je nooit in de steek laten.’ Dit advies verwijst naar de slavernijperiode waarbij zwarte mannen werden ingezet om zoveel mogelijk zwarte vrouwen te bezwangeren. Daarbij werd niet toegestaan dat zij een stabiele gezinsstructuur konden opbouwen. 

Nu ik ouder ben, denk ik vaak terug aan deze adviezen en begrijp ik steeds meer de link tussen de rol van vaders en matriarchale eenoudergezinnen.

De strijdbaarheid van mijn moeder kwam samengevat tot uiting in haar inzet voor het vergroten van het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen in Suriname. Ook door haar carrière in verschillende maatschappelijke functies, in de kerk en de politiek was zij een voorbeeld als het ging om vrijheid.

Voor mij betekent vrijheid meer dan alleen economische zelfstandigheid en toegang tot onderwijs. Ik streef naar maximale vrijheid in mijn denken, doen én laten. 

Onlangs zei mijn jongste dochter tegen me: 
‘Ma, je bent net een vlinder. Als mensen proberen grip op je te krijgen, lukt het ze niet. Maar als ze rustig afwachten, kom je vanzelf op bezoek.’ 

Het stuur en de regie van mijn leven krijgt niemand in handen; het kriebelt al snel als ik merk dat mensen pogingen doen, om aan mijn vrijheid te komen.  

Als het gaat om vrijheid is mijn belangrijkste boodschap voor mensen in mijn omgeving dan ook: Volg jouw eigen pad en blijf weg van degenen, die beslissingen voor jou willen nemen. Verder is het belangrijk dat de mensen in jouw directe omgeving, jou stimuleren in het maken van eigen keuzes en je opvangen als het even misgaat.

Voor moeders en dus ook voor mij is het soms moeilijk de eigen lessen te volgen als het om je eigen kinderen gaat. Gezegend met drie prachtige dochters ontkom ik er niet aan om nog steeds even beschermend over mijn volwassen kinderen te zijn als toen ze nog jong waren. 

Er komt echter een moment waarop ook jouw kinderen recht hebben op hun vrijheid en je ze als moeder moet loslaten, om de wereld in te gaan en hun eigen keuzes te maken. Op dat moment kun je alleen vertrouwen op de lessen die je jouw kinderen hebt meegegeven. 

De boodschappen over vrijheid die generatie op generatie in mijn bloedlijn zijn doorgegeven, tot aan mijn drie dochters, hebben direct en indirect bijgedragen aan drie zeer zelfstandige dames, die hun grenzen bewaken en genieten van de vrijheid. Het is echter een vrijheid die hun voorouders voor ogen hadden, maar helaas niet altijd hebben gekregen.